Gelir Daðýlýmý Ýstatistiklerinin hesaplandýðý Gelir ve Yaþam Koþullarý Araþtýrmasý 2024 yýlý sonuçlarý, 2023 yýlýna ait gelir verilerine dayanmaktadır. Araþtýrma sonuçlarýna göre, en yüksek eþdeðer hanehalký kullanýlabilir fert gelirine sahip %20'lik grubun toplam gelirden aldýðý pay, bir önceki yýla göre 0,6 puan azalarak %48,1 olurken, en düþük gelire sahip %20'lik grubun aldýðý pay ise 0,2 puan artarak %6,3'e yükseldi. Bu bulgular, gelir daðýlýmý üzerindeki eþitsizliði ortaya koymaktadır.
Gini katsayýsý, gelir eþitsizliðine dair bir ölçü olarak kullanýlmakta olup, 0,413 olarak tahmin edildi. Gini katsayýsý dõrü ölçülerde, sıfıra yaklaştıkça eşit gelir dağılımını, bire yaklaştıkça ise bozulmayı ifade etmektedir. Araþtýrma sonuçlarýna göre Gini katsayýsý, bir önceki yýla göre 0,007 puan azalmış olup, sosyal transferlerin dışında kalan hesaplamada ise 0,476 olarak tespit edilmiştir.
Elde edilen verilere göre, toplumun en yüksek gelir elde eden %20'sinin gelir payý en düşük gelir grubunun payýna oraný (P80/P20) %7,7 olarak belirlenirken, gelirden en fazla pay alan %10'unun elde ettiği gelir oraný (P90/P10) %13,3 olmuştur. Türkiye'de yýllýk ortalama hanehalký kullanýlabilir geliri, bir önceki yýla göre %106,9 artarak 374 bin 899 TL olurken; yýllýk ortalama eþdeðer hanehalký kullanýlabilir fert geliri ise %108,3 artarak 187 bin 728 TL'ye yükselmiştir.
Tek kiþilik hanehalklarýnda yýllýk ortalama eþdeðer hanehalký kullanýlabilir geliri 223 bin 859 TL iken, en yüksek gelir ise çekirdek aile bulunmayan hanehalklarýnda 231 bin 206 TL olarak kaydedilmiştir. Türkiye'de toplam gelir içerisinde en yüksek pay, %48,8 ile maaş ve ücret geliri olarak belirlenirken, müteşebbis geliri %20,8 ve sosyal transfer geliri %17,8 oranlarýnda kalmýştýr. Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı %17,5, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı ise %87,6 olmuştur.
Araştırma sonuçlarına göre, en yüksek yıllık ortalama esas iş geliri 309 bin 721 TL ile yükseköğretim mezunlarına ait olurken, lise ve dengi okul mezunlarının yıllık ortalama gelirleri 240 bin 470 TL olarak belirlenmiştir. Esas iş gelirlerinde en yüksek artış ise %115,4 ile inşaat sektöründe gözlenmiş; bunu %102,0 ile sanayi sektörü izlerken hizmet sektöründe %100,2, tarım sektöründe ise %66,0 artış kaydedilmiştir.
Sektörel olarak incelendiğinde, birçok gelir grubunda artış gözlemlenmiştir. Yıllık ortalama esas iş gelirleri işverenlerde 804 bin 882 TL, kendi hesabına çalışanlarda 210 bin 679 TL, ücretli maaşlılarda 209 bin 764 TL ve yevmiyelilerde 105 bin 712 TL olarak hesaplanmıştır. Araştırmalar, TR10 (İstanbul) bölgesinin yıllık ortalama eþdeðer hanehalký kullanýlabilir fert geliri açısından en yüksek gelir 257 bin 891 TL ile öne çıktığını, en düşük gelirin ise TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde 91 bin 818 TL olduğunu göstermiştir.
Gelir eşitsizliği açısından oldukça farklılık gösteren bölgelerde, en yüksek P80/P20 oranı 7,7 ile İstanbul'da, en düşük değerse 4,9 ile Kocaeli ve Malatya bölgelerinde gözlemlenmiştir. Ayrıca, gelir gruplarındaki geçiş oranları incelendiğinde, önceki yılda %10'luk grubun %66,5'inin aynı gelir grubunda kaldığı, en alt %10'luk grubun ise %13,2'sinin gelir grubunda düşüş yaşadığı ortaya çıkmıştır.
Son olarak, 2023 yılında işsiz olan fertlerin %40,8'inin 2024 yılında çalışmaya başladığı ve çalışanların %90,6'sının iş yaşamına devam ettiği belirtilmiştir. Ek olarak, işgücüne katılım oranının da %10,0 olduğu tespit edilmiştir.
